Madurowicz Maurycy Antoni Walenty (1831–1894), ginekolog, profesor Wydziału Lekarskiego i rektor UJ. Ur. 16 IX w Kołomyi, był synem Walentego i Józefy z Hamplów; pochodził z galicyjskiej rodziny szlacheckiej. Szkołę powszechną i gimnazjum ukończył we Lwowie, gdzie następnie przez dwa lata studiował na uniwersytecie geografię i fizjografię. W r. 1848 przeniósł się do Krakowa i rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniw. Krak. W r. 1850 udał się na dalsze studia do Wiednia. Tytuł doktora chirurgii otrzymał w r. 1855, magistra akuszerii – w r. 1856. Początkowo pracował w klinice chirurgicznej u prof. K. Dumreichera, potem w l. 1856–62 w największej wówczas na świecie klinice położniczo-ginekologicznej u prof. Gustawa Brauna, kierowanej w okresie późniejszym przez jego brata Karola Brauna, jednego z twórców nowoczesnej ginekologii i położnictwa. Ten ostatni uważał M-a za swojego najzdolniejszego asystenta. M. należał do tzw. w Krakowie kręgu wiedeńczyków tj. polskich lekarzy pracujących i studiujących w uniwersytecie wiedeńskim. W okresie pobytu w Wiedniu przygotował m. in. rozprawę pt. Ergebnisse an der geburtshülflichen Klinik im Jahre 1860 („Spitalzeitung Beilage zur Wien. med. Wochenschr.” 1861 nr 12–24 i 1862 nr 1–8). Uzyskał on w tym czasie opinię znakomitego operatora i diagnosty. W r. 1862 M. przeniósł się na wezwanie rektora UJ Józefa Dietla do Krakowa i habilitował się jako docent prywatny położnictwa i ginekologii na podstawie pracy Powstawanie i rozpoznawanie przepukliny krwawej („Przegl. Lek.” 1863 nr 12–21). W dn. 19 X 1863 M. powołany został na stanowisko profesora zwycz. i objął katedrę akuszerii praktycznej i teoretycznej po Józefie Kwaśniewskim. Został równocześnie prymariuszem oddziału III Szpitala im. Św. Łazarza. Pracę rozpoczął w bardzo trudnych warunkach pomieszczeń poklasztornych, składających się z kilku zaledwie pokoików, przerobionych z dawnych cel.
W r. 1870, po ośmioletnich staraniach, M. przeniósł się, wraz ze swoim zespołem, do nieco lepszych pomieszczeń w dworku odkupionym od prof. Macieja Brodowicza, gdzie założył pierwszą Odrębną Klinikę Chorób Kobiecych i Położnictwa UJ. Pomimo trudności finansowych zwiększył w tym okresie liczbę pomocy naukowych, narzędzi operacyjnych i przyrządów w Klinice. Wykłady prowadził w Collegium Minus, porzucając dawny sposób wykładania na salach chorych. Wykształcił grupę asystentów, z której wywiodła się nowoczesna polska szkoła położnicza (Henryk Jordan, Antoni Mars, Stanisław Braun, Antoni Rosner, Adam Czyżewicz senior, Władysław Bylicki i in.). Wybierany był dziekanem Wydziału Lekarskiego w l. 1867/8 i 1878/9. W r. akad. 1880/1 był rektorem UJ. W l. 1875/6 i 1882/3 był komisarzem rządowym przy egzaminach lekarskich; w r. 1887 przyczynił się do objęcia katedry chirurgii przez Ludwika Rydygiera. Był stałym biegłym sądowym z zakresu położnictwa i ginekologii w Krakowie. W r. 1871 M. wystąpił w głośnej sprawie ks. Ignacego von Döllingera (profesora uniwersytetu w Monachium, ekskomunikowanego za podważanie dogmatu nieomylności papieża w książce „Das Papstum”, 1869), podpisując wraz z kilku profesorami wystosowany przez Karola Gilewskiego adres do Döllingera popierający jego stanowisko. List ten został ostro potępiony przez ks. Zygmunta Goljana z kolegiaty Św. Floriana na Kleparzu w Krakowie i wywołał głośne dyskusje publiczne i prasowe; autorów listu poparły grupy studenckie.
M. napisał 16 prac naukowych dotyczących różnych zagadnień położniczo-ginekologicznych. Jeszcze w okresie wiedeńskim skonstruował oryginalny model kleszczy porodowych, nazwanych kleszczami M-a, produkowanych później przez firmę Odelhi w Wiedniu, nadających się do nałożenia na główkę wysoko ułożoną, używanych nadal w różnych wariantach. W r. 1861 po raz pierwszy zastosował sztuczne rozszerzenie kanału szyjki macicy przez założenie balonu do wnętrza macicy (metreurysis), który delikatnie pociągany ku dołowi naśladuje fizjologiczne działanie pęcherza płodowego i ułatwia poród. Sposób ten opisał potem Schaut (w r. 1883) jako nowy; priorytetu M-a bronił w czasopismach lekarskich Stanisław Braun. M. opracował nadto oryginalne metody operacyjne w przypadkach zaniedbanego poprzecznego położenia płodu, w położeniach miednicowych, w wypadnięciu rączki obok główki. Opisał również narzędzia ginekologiczne i był pionierem ginekologii operacyjnej w Polsce, wykonując operacje przetok, nakłuwanie zatoki Douglasa, wycięcie jajnika, zabiegi plastyczne. Prace M-a były znane i cytowane przez różnych autorów, nazwisko jego znalazło się w leksykonach niemieckich Hirscha i Haberlinga–Hübottera–Vierordta. Publikował w „Allgemeine Wiener med. Zeitung”, „Medizinische Presse”, „Wiener med. Wochenschrift”, „Oesterreichische Zeitschrift für praktische Heilkunde”, „Przeglądzie Lekarskim”. Był członkiem towarzystw lekarskich: w Wiedniu (1858), Warszawie (1865), Krakowie (1866) i w Czerniowcach (1870), Tow. Naukowego w Krakowie (1864), członkiem honorowym Tow. Lekarzy Galicyjskich we Lwowie (1870), prezesem Tow. Ginekologicznego (1889) i członkiem Komisji redakcyjnej „Przeglądu Lekarskiego”. W r. 1887 otrzymał Order Korony Żelaznej 3 kl. Zmarł 12 I 1894 w Krakowie. Ożeniony był z Saarówną (1868), która zmarła wraz z dzieckiem przy porodzie w rok po zawarciu małżeństwa.
W r. 1954, z inicjatywy Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej Prezydium Rady Narodowej m. Wrocławia, Miejski Szpital Nr 1 w tym mieście otrzymał nazwę Miejskiego Szpitala Położniczo-Ginekologicznego im. Maurycego Madurowicza.
Biogr. Lexikon d. hervorr. Ärzte, 1886, (Hirsch August, Gurlt E.); Biogr. Lexikon d. hervorr. Ärzte aller Zeiten und Völker, Wyd. 2., Berlin-Wien 1929–34 (Haberling-Hübotter-Vierordt); Kośmiński, Słownik Lekarzów; PSB, (Gilewski Karol); Wachholz L., Poczet grona nauczającego Wydziału Lekarskiego UJ od 1780–1918, „Arch. Hist. Med.” T. 14: 1934; – Dobek S., M. M. położnik i ginekolog XIX stulecia, „Ginekologia Pol.” T. 21: 1951 nr 4–6 s. 594–629; Mars A., Prof. M. Jelita M., „Przegl. Lek.” 1894 nr 3 s. 29–31; Schwarz S., Nauka i nauczanie położnictwa i chorób kobiecych na krakowskim Wydziale Lekarskim, w: Sześćsetlecie Medycyny Krakowskiej, T. 2: Historia Katedr, Kr. 1964 s. 289–311; Sokół S., Ludwik Rydygier (1850–1920), W. 1961; Wachholz L., Wiedeńczycy, „Pol. Gaz. Lek.” 1932 nr 25 s. 463–66; Zachorski A., Rys historyczny położnictwa w Krakowie, Kr. 1962 (praca doktorska); – Akad. Med. w Kr.: Materiały archiwalne kliniki położnictwa i chorób kobiecych; Arch. Państw. w Kr.: Arch. Grodz. m. Kr., Spis ludności, 1890 r.; Arch. UJ: S. Personalia.
Jerzy Lisiewicz